İçtiğiniz Bitki çayının Menşei’ni biliyor musunuz?

Kış ayları yaklaşıyorken biz de ilk olarak 2018 yılında gündeme getirdiğimiz bir konuyu revize ederek yayına alıyoruz; İçtiğiniz bitki çayının menşe ülkesini biliyor musunuz? Peki bu ne demek şimdi diye soracak olanları bu yazının biraz şaşırtacağını şimdiden söyleyelim. Öyle ki, bugün piyasada yer alan birçok bitki ve meyve çayının Türkiye dışında farklı ülkelerde yetiştirilip kurutularak ülkemize ithal edildiği biliniyor. Hal böyle olunca da etiketlerde Menşei: Türkiye ifadesinden daha çok, “İthal edilen bitki parçalarından Türkiye’de üretilmiştir.” ifadesi yerini alıyor. Sadece bu değil; Doğu Karadeniz ismiyle aslında farklı menşe ülkelerin çaylarıyla “harman” yapılmış çay karışımları, London Tea veya English Breakfast Tea adıyla satılan fakat Hindistan menşeli ithal çay paketleri ve bir zamanlar şehrin kokusunu verirken artık menşei neresi olduğu da belli olmayan farklı ülkelerden soframıza getirilen ıhlamur bitkileri… Biz bugün sizlerle revize ettiğimiz bu çalışma çerçevesinde market raflarında yer alan birbirinden farklı bitki çaylarını içeriklerine ve menşe ülkelerine hızla bakacağız. Bakalım acaba ne içtiğinizi biliyor musunuz?

İlk olarak karışımıza çıkan Lipton Ihlamur Çayı’nda “İthal edilen bitki parçalarıyla Türkiye’de üretilmiştir.” ifadesine rastlıyoruz. Ürün içeriğine baktığımızdaysa %85 oranında Ihlamur, Dut yaprağı, Roybos ve Tarçın içerdiğini görüyoruz. Üründe kullanılan ithal ıhlamurun ve diğer ithal bileşenlerin menşe ülke bilgisi ise mevzuat gereğince zorunlu olarak tüketiciyle paylaşılmamaktadır. Türkiye’de çiçek ıhlamur üretiminin 40 ila 80 ton, çiçekli yaprak ıhlamur üretiminin ise 100 ila 150 ton arasında değiştiği belirtiliyor.

Bir diğer ithal bitki çayı ise yine yerli gibi görünen fakat yerli olmayan Adaçayı bitkisine aittir. Ülkemizde de yetişen ve çocukluğumuzda neredeyse her evde kokusunu bildiğimiz Adaçayı sofralarımıza hangi ülkede yetiştirildiği bilinmeyen poşet çaylar şeklinde gelmektedir. Diğer yandan bakıldığındaysa Adaçayı ülkemizde 2016 yılı itibariyle en çok ihracatı yapılan bitkiler arasında yer almaktadır. Ülkemizde yine aynı yıl itibariyle 989 ton adaçayı üretildiği bilinmektedir. Ülkemize ithal edilen Adaçayı’nın ise yoğun olarak Suriye, Gürcistan ve Polonya’dan geldiği anlaşılmaktadır.

Piyasada çokça rastlanan bir diğer bitki çayı Kuşburnu çayıdır. İncelediğimiz bu örnekte olduğu gibi tamamen kuşburnu içermese de Kuşburnu olarak satılan bu çaylarda %60 oranında kuşburnu yanı sıra; bamya çiçeği gibi farklı bitkiler de bulunabiliyor. Bu anlamda ilk olarak çayları alırken mutlaka içeriğine bakmak gerekiyor. Bu üründe de yine “İthal edilen bitki ve meyve parçalarıyla Türkiye’de paketlenmiştir.” ifadesine rastlamak mümkün. Yani bu üründe kullanılan bitki ve meyve parçalarının da ithal olduğunu öğrenirken, hangi ülkeden ithal edildiği bilgisine ise erişemiyoruz.

Gerek market raflarında gerekse aktarlarda karşımıza çıktığında insanın içini ısıtmaya yeten bir diğer bitki çayı da hiç şüphesiz Papatya çayıdır. Türkçe’de daha çok Mayıs Papatyası olarak bilinen papatya çayının hammaddesinin de ithal olduğu gerçeğiyle etiket verileri üzerinden böyle yüzleşiyoruz. Türkiye’de de yetiştirilen Mayıs Papatyası yanı sıra ülkemizde altın renkli papatya, büyük kulaklı papatya ve petalsiz papatya yetiştirilmektedir. Papatyanın en fazla tarımının yapıldığı ülkeler arasında ise sırasıyla, Almanya, Macaristan, Rusya, Belçika, İspanya ve Yunanistan bulunmaktadır.

Yine ülkemizde neredeyse her bölgede yetiştirilebilen Rezene bitkisinin bulunduğu çayları da raflarda görmek mümkün. Fakat bu çaylarda da bulunan rezene bitkisinin İthal olduğunu görüyoruz. Bu örnekte olduğu gibi Limon Naneli Rezene çayı içeren bu bitki çayı %90 oranında Rezene içerirken, bu bitkinin ithal edildiği anlaşılıyor. Menşe ülkesini bilmediğimiz rezenenin yanında yer alan kıvırcık nane ve tıbbi nanenin de yine ithal olduğu etiket bilgilerinde görülmektedir.

Zayıflamaya yardımcı olarak lanse edilen ve içeriğinde Sinameki yaprağı, Rezene, Böğürtlen yaprağı, Biberiye, Kiraz sapı, Maydanoz gibi bitkilerin bulunduğu bu çayların içeriğindeki bitkiler ve meyveler de tamamen ithal olarak geliyor ve Türkiye’de paketleniyor. Yeşil çay alıyorsunuz tamamıyla İthal yeşil çay içiyorsunuz. Yani kısacası asıl İthal bitkileri biz son dönemlerde çokça marketlerde gördüğümüz bu çaylarda hiç fark etmeden ve gittikçe artan bir tüketim trendiyle içiyoruz. #NeİçtiğiniziBilin