Özellikle koronavirüs pandemisi sonrasında kullanım alanları daha da artan, bir yandan ihtiyaç bir yandan ise ticari bir sektör haline gelen takviye edici gıdalar; eczanelerin yanı sıra artık marketlerde de kolayca bulunabilir hale geldi. Özellikle ilaç firmaları tarafından geliştirilen takviye edici gıdaların alımında bir uzman desteğine ihtiyaç duyuluyor. Marketlerde sakız ve şekerlemelerin yanında satılan pastil ve vitamin haplarının dışında, içeriğinde yüksek dozda vitamin ve mineral içeren ürünler özellikle eczacıların kontrolünde veya bir uzman taviyesi ile kullanılması gerekiyor. Bunun yanısıra bu süreçte birçok firma da yaptıkları reklamlardan dolayı Ticaret Bakanlığı’ndan durdurma veya idari para cezası alıyor. Bunlardan bazıları Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu’nun Mart ayında açıklanan raporlarına da konu oldu. Kimisi örtülü reklam üzerinden, kimisi de sağlık beyanı yaptığı gerekçesiyle çeşitli cezalara çarptırıldı.
Kurul kararlarında Örtülü Reklam başlığı altında ilk sırada Pınar Altuğ Atacan tarafından “Passiflora Kapsül” markalı takviye edici gıda ile ilgili Instagram’da yayınlanan tanıtımlar konu edildi. Reklam Kurulu değerlendirmesinde; “15.06.2020 tarihinde, Pınar ALTUĞ ATACAN’a ait Instagram sosyal medya hesabında yayınlanan tanıtımda, “Passiflora Kapsül” isimli ürüne ilişkin olarak söz konusu ürünün içeriğindeki bileşenler sayesinde stres, gerginlik ve uyuyamama durumlarına faydalı olduğu, ürünün bağımlılık yapmadığı şeklinde beyanlara ve adı geçeninin gerçekten bu ürünü kullandığı ve üründen fayda gördüğü yönünde tanıklığına yer verildiği tespit edilmiştir.” ifadeleri yer aldı. Kurul kararında Pınar Altuğ Atacan’ın konuyla ilgili olarak “tanıtımı yapılan ürünün üretici firma ile arasında herhangi bir reklam sözleşmesi olmadığı” bilgisine de yer verdi. Kurul kararında “Ayrıca, Pınar ALTUĞ ATACAN tarafından sosyal medya hesabında yayınlanan bu tanıtımın, açıkça reklam olduğu hususunun da belirtilmemesi nedeniyle Reklam Mevzuatında yer alan “Reklamların ayırt edilmesi” ve “Örtülü reklam”a ilişkin hükümlerin de ihlal edildiği değerlendirilmiş olup” değerlendirmesini yaparak Pınar Altuğ Atacan’a 104.781₺ tutarında idari para cezası verilmesine hükmetti. Kurul kararında aynı başlık altında ayrıca Berk Keklik, Meryem Can gibi influencerlara da örtülü reklam hükümleri çerçevesinde durdurma kararları verildiği görüldü.
Dikkat çeken diğer kurul kararı ise Gıda Dedektifi’nin de özel inceleme yayınlarıyla bilinen Orzaks İlaç ve Kimya San. Tic. A.Ş. oldu. Firma tarafından bağışıklık sistemi destek ürünleri olarak adlandırılan ve Imunol markasıyla satışı yapılan takviye edici gıdalara ilişkin reklam ve tanıtımlar Ticaret Bakanlığı’ndan önce durdurma uyarısı sonrasında ise idari para cezası aldı. Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada “Yapılan incelemeler sonucunda, inceleme konusu reklamlarda yer alan “bağışıklık sistemini korumaya yardımcı olma, Bağışıklığından emin ol, bağışıklık sistemini destekleme, bağışıklık sistemi ürünleri, bağışıklık arttırıcı gıda takviyesi ürünleri, bağışıklık sistemi destek ürünleri grubu” gibi ifadelerin tanıtımı yapılan ürünleri sağlıkla ilişkilendiren sağlık beyanları olduğu” ifadesi yer aldı. Reklamlardaki sağlık beyanlarıyla ilgili kurul ayrıca “Kullanılan bu beyanlar için ilgili otoriteden izin alınmadığından söz konusu beyanların doğruluğunun bilimsel olarak ispat edilmiş sayılamayacağı, dolayısıyla doğruluğu bilimsel olarak ispat edilmemiş bu beyanlarla tüketicilerin aldatılıp yanıltıldığı” hükmüne bağlayarak firma hakkında 457.308₺ idari para cezası verilmesine kadar verdi.
Reklam Kurulu’nun ayrıca Solgar markasıyla bilinen Solgar Vitamin ve Sağlık Ürünleri San ve Tic A.Ş. firmasına ait Omega-3 ürünleriyle ilgili de reklam durdurma kararları alındığı görülüyor. Bu kapsamda firma tarafından SolgarTurkiye isimli Youtube kanalında ve internet sitesinde “Solgar Omega 3” isimli takviye edici gıdalara ilişkin olarak “Her Omega 3 aynı değildir” başlığıyla yayınlanan tanıtımlar değerlendirmeye alınmıştır. Kurulun kararında söz konusu tanıtımları “Her Omega 3 aynı değildir” ifadesinin piyasada satışı yapılan diğer Omega 3 içerikli takviye edici gıdalarla bir karşılaştırma içerdiği, ayrıca bilindiği üzere insan vücudunda üretilemeyen ve hayvansal veya bitkisel kaynaklardan elde edilen Omega 3 yağ asitlerinin hangi kaynaktan elde edilirse edilsin aynı kimyasal nitelikte olması beklendiği halde, inceleme konusu tanıtımlarda yer verilen ifadelerin mevzuata aykırı ve tüketicileri yanıltıcı” olarak değerlendirildiği görülüyor. Bu tespitler sonrasında daha önce aynı reklamlardan durdurma cezası almayan firmaya; kuruldan idari para cezası verilmemiş anılan reklamları durdurma kararına hükmedilmiştir.
Solgar kararıyla ilgili yaptığımız basit bir araştırmada reklam kurulu tarafından incelemeye konu edilen reklam filmlerinin 2019 yılından bu yana Facebook ve benzeri sosyal medya ortamlarında yayınladığı, 2 kat ve 3 kat gibi karşılaştırmaların yapıldığı görülebiliyor. Ürün ayrıca durdurma kararı verilen reklamdaki “Her Omega-3 aynı değildir” sloganını 2019 yılındaki bu reklam yayınında da aynen kullanıyor. Söz konusu karar bu yönden değerlendirildiğinde firmanın yıllardır tüketiciyi aldatıcı nitelikte reklam yaptığı ortaya konmaktadır.
