İngiltere’den Türkiye’ye geri dönüştürülmesi amacıyla ithal edilen atıkların Adana’da “yasadışı şekilde” yakılması manşetler taşındı. İngiltere’de yayın yapan ulusal gazetelerden The Mirror’da bugün yayınlanan habere göre Türkiye’ye gönderilen ambalaj atıkları geri dönüşüm tesislerine götürülmek yerine; dere kenarlarına atılıyor, çevreye zarar verecek şekilde yakılıyor. Yapılan soruşturma kapsamında Adana’da 29 geri dönüşüm tesisinin kapatıldığı da haberde yer alan önemli ayrıntılar arasında dikkat çekiyor. Konuyla ilgili ülkemizde herhangi bir kurum ya da basın yayın kuruluşu tarafından açıklanmayan bu detaylara İngiltere’de yayın yapan bir gazeteden ulaşıyoruz.
Habere göre Adana’da yakılmış ve çevreye saçılmış atıklar arasında İngiltere’de faaliyet gösteren Aldi, Asda, Co-op, Morrisons, Sainsbury’s, Tesco ve birçok markete ait ürünlerin ambalajları bulunuyor. “Geridönüşüm Utancı” başlığıyla verilen haberde sosis paketlerinden geri dönüştürülebilir çantalara, poşetlerden ürün ambalajlarına kadar tonlarca ürünün dere kenarlarına atıldığına dair fotoğraflar paylaşılıyor. Haberde ayrıca İngiliz halkının evinde başlattığı geri dönüşüm sürecinin Adana’da bu şekilde sonlanması sebebiyle süreçle alakalı özeleştiri de yapılıyor. İngiltere’nin 2020 yılında kayda geçtiği haliyle Türkiye’ye 210 bin ton geri dönüştürülebilir atık ithal ettiği ve bunun tüm İngiltere’deki atıkların %40’ını oluşturduğu belirtiliyor. Diğer bir deyişle, Türkiye, İngiltere’nin her 10 atığından 4’ünü ithal ediyor. Bunların yasadışı yakılması ise İngiltere’de infial yaratmış durumda… Gazete haberde “Yakınlarda yaşayanlar için çevre ve sağlık sorunlarına yol açabilir. Bizden uzakta zarar gören insanlar var” diyerek olayın insanı boyutuna dikkat çekiyor. Fakat ne yetkili kurumlardan bir resmi açıklama ne de Türkiye’de yayın yapan gazetelerden benzer duyarlılığı göremiyoruz.
Haberde plastiklerin yarısına yakınının İngiltere’den Türkiye’ye gönderildiği fakat tüm bu atıkları işlemek için yeterli altyapı bulunmadığı için “suç çeteleri” tarafından ithal edilen atıkların yakıldığından bahsediliyor. Ayrıca, söz konusu atıkların uzun sürelerdir bu bölgelerde işlenemediği, ambalajlar arasında Ocak 2019 tarihli ürünlerin bulunduğu belirtiliyor. Konuyla ilgili Çukurova Üniversitesi Plastik Atık Uzmanı Prof. Sedat Gündoğdu; “Plastiklerini özenle ayrıştırarak elden çıkaran İngilizlerin bunların çoğunun “geri dönüştürülemediğini” bilmesi gerektiğini” söylüyor. Haberde ayrıca A Plastic Planet kurucusu Sian Sunderland tarafından “Birçok zengin ülke gibi Birleşik Krallık da geri dönüşüm konusunda aldatıcı vaatler satıyor. Zehirli kimyasallar 500 yıldan uzun süre çevreye zarar verebiliyor ve fakir ülkeler böylece yönetilemez plastik atık dağlarıyla başbaşa kalıyor” diyerek Türkiye’yi “fakir ülkeler” sınıfında konumlandırıyor. Oysa, bu atık yönetimi süreci doğru işletilse, bu ithal atıklardan hem gelir elde edilebilir, hem ülkemize katma değer sağlanabilir ve hatta geri dönüşüm sürecinde dünyada bir marka olarak öne çıkmamız sağlanabilirdi.
Greenpeace İngiltere’den Chris Thorne ise konuyla ilgili şunları söylüyor: “Plastiklerimizi ihraç ettiğimizde, bizim için gözden uzak ve akıl dışı olabilir, ancak diğer ülkelerdeki insanlara ve doğaya zarar veriyor.” Ayrıca, İngiliz hükümetinin bir an önce atık ihracatına son vermesi gerektiğinin de altını çiziyor. Diğer yandan Türkiye’de bunca atık dağlarının oluşması ve Avrupa’nın birçok ülkesinden atıkların ülkemize gelmesinin bir diğer sebebi olarak 2017 yılında Çin’in atık ithalatını yasaklaması gösteriliyor. Bu haliyle İngiltere’den Türkiye’ye 2016’da 12 bin ton olan atık ithalatının 2020 yılı itibariyle 210 bin tona yükselmesinin temel sebebi olarak izlediğimiz “Çin modeli” gösteriliyor. Bu rakamlar ise İngiltere’nin toplam plastik ihracatının %40’ına denk geldiği belirtiliyor.
Diğer yandan The Mirror’a konuşan Londra’daki Türk Büyükelçiliği ise “Mevzuat, değerli atıkların sadece geri dönüşüm için ithal edilmesine izin veriyor.” ifadeleriyle yapılan işlemin ancak “geri dönüşüm sebebiyle” mevzuata uygun olduğuna vurgu yapılıyor. Ayrıca büyükelçilik tarafından; “Tüm atık ithalatı sıkı kontrollere ve kontrollere tabidir. Yapılan denetimler sonucunda Adana’da 29 geri dönüşüm tesisi durduruldu ve 7 milyon liranın üzerinde para cezası kesildi.” ifadelerine yer veriliyor. Konuyla alakalı olarak henüz Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan herhangi bir açıklama yapılmadı. #NeYediğiniziBilin
